Dzieci jako świadkowie przemocy

Dzieciom, aby rozwijały się prawidłowo, należy zapewnić stabilny i bezpieczny dom. Taki dom powinni dać im rodzice: pełen miłości, zrozumienia, ciepła i wzajemnego szacunku. Niestety, nie w każdej rodzinie panuje miłość i zgoda. Dom, w którym dochodzi do aktów przemocy, jest bardzo złym środowiskiem do prawidłowego rozwoju fizycznego i emocjonalnego dziecka. Nie chodzi tu tylko o bezpośrednie znęcanie się fizyczne i psychiczne nad pociechą. Traumę dziecku można również wyrządzić, gdy jest ono świadkiem przemocy w rodzinie.

Co się dzieje z dzieckiem, które jest świadkiem przemocy w rodzinie?

Dziecko, które jest świadkiem przemocy w rodzinie, doznaje bardzo silnych emocji. Gdy pierwszy raz widzi na przykład, że ojciec bije matkę, następuje szok i niedowierzanie oraz strach, że incydent może się powtórzyć i że rodzic może również użyć przemocy wobec własnej pociechy. Gdy do znęcania się fizycznego lub psychicznego wobec członka rodziny dochodzi coraz częściej i jest to zachowanie chroniczne, dziecko chce się od tego odciąć, nie czuć tych skrajnych, niszczących jego psychikę emocji, które w tym momencie w nim szaleją. Staje się otępiałe, zobojętniałe. Przestaje czerpać radość z życia i zabawy, które są bardzo ważne w jego prawidłowym rozwoju. Dziecko uruchamia specjalne mechanizmy obronne, które w konsekwencji prowadzą do zaburzeń emocjonalnych i trudności w funkcjonowaniu w społeczeństwie.

Dziecko może również przejąć jedną z ról:

  • wspólnika krzywdziciela, który staje przeciwko ofierze i niechcący staje się współwinny przemocy,
  • opiekuna ofiary,
  • wybawiciela, sprzeciwiającemu się sprawcy,
  • rozjemcy.

Młody człowiek może również być rozdarty emocjonalnie i uczuciowo i stanąć pomiędzy ofiarą a sprawcą. Nie ma wtedy szansy na beztroskie i szczęśliwe dzieciństwo. W zależności którą z ról przybierze, musi się sam o siebie troszczyć albo wziąć pod opiekę również ofiarę przemocy. Rodzice w takim wypadku najczęściej nie są w stanie spełniać obowiązków wobec dziecka.

Konsekwencje dla psychiki dziecka

Wychowywanie się w rodzinie, w której dziecko jest świadkiem przemocy, jest czymś niedopuszczalnym. Konsekwencje dla psychiki dziecka w przypadku, kiedy jest ono świadkiem, są takie same jak wtedy, gdy rodzice lub inny członek rodziny się nad nim znęca – fizycznie lub psychicznie. Do tych konsekwencji zaliczamy:

  • agresję zachowania – np. znęcanie się nad zwierzętami, napady złości,
  • rudności emocjonalne – np. nasilenie lęku, smutku,
  • problemy w funkcjonowaniu społecznym – np. niezdolność empatii,
  • problemy w funkcjonowaniu poznawczym – np. opóźnienie w rozwoju intelektualnym,
  • w zakresie zdrowia fizycznego – np. moczenie nocne, zaburzenia odżywiania, bezsenność.

Ponadto dziecko będące świadkiem przemocy w rodzinie jest również bardziej narażone na podjęcie ryzykownych zachowań i łatwiej wpada w nałogi. Jest to, niestety, bardzo zły sposób na ucieczkę od przykrej codzienności.

Trauma na całe życie

Dzieci uczą się ról społecznych poprzez naśladowanie. Z jednej strony chcą, żeby ich przyszły dom był spokojny i inny niż ten, w którym się wychowali, nawet gdy sami nie zaznali bezpośredniej przemocy. Z drugiej jednak strony, gdy widzą, że tata może bić mamę, mogą taki obraz wynieść z domu rodzinnego. W takim wypadku uznają, że tak powinno być zawsze i w konsekwencji źle traktują swoich życiowych partnerów.

Dorosłe kobiety, które jako małe dziewczynki były świadkami przemocy w domu, mają większe trudności w zbudowaniu relacji z mężczyzną. U dorosłych można zauważyć tzw. syndrom wyuczonej bezradności – nie są w stanie samodzielnie zmierzyć się z problemami dnia codziennego i są mniej wrażliwi na akty przemocy. Myślą, że nic się nie da zrobić, skoro nawet rodzicom nie umieli pomóc. Nawet z pozoru mała kłótnia, w której dziecko słyszy przekleństwa, obraźliwe słowa i akty przemocy – np. szarpnięcie, uderzenie w twarz, może dziecku przysporzyć ogromnej traumy. Dlatego bardzo ważna jest pomoc specjalistów – psychiatrów i psychologów, którzy pomogą przepracować problemy.

Jak i gdzie zgłosić przemoc domową?

Policja – 997
Infolinia Niebieskiej Linii – 800 120 002
Sąd Rodzinny list lub e-mail; w liście dane pokrzywdzonego i opis sytuacji.
Ośrodki Pomocy Społecznej
Województwo Warmińsko – Mazurskie – Baza Teleadresowa Fundacji Kapitana Nemo

Scroll to Top