Przemoc w rodzinie jest problemem, który może wystąpić w każdym domu, niezależnie od zasobności portfela jego mieszkańców, wykształcenia itp. Jak pomóc takiej rodzinie? Kolejny artykuł „Okiem Kapitana” poświęcimy na opisaniu strategii zapobiegania przemocy w rodzinie.
We wcześniejszym wpisie o przemocy domowej pisaliśmy, że każdy ma prawo mieszkać w bezpiecznym i spokojnym domu. Jeżeli jednak przemoc domowa wystąpi, to ofiara ma prawo do obrony, a jeżeli ktoś z rodziny, sąsiad lub inna osoba wie, że w danej rodzinie dochodzi do przemocy, to ma obowiązek poinformować odpowiednie organy, np. policję lub ośrodek pomocy społecznej. Dlatego warto podjąć różne działania, dzięki którym zmniejszy się liczba ofiar, które doświadczyły agresji w rodzinie. Strategię zapobiegania przemocy w rodzinie dzieli się na trzy grupy: prewencję pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia.
Prewencja to zespół działań, w których wykorzystuje się metody i środki psychologiczne celem zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia zaburzeń w funkcjonowaniu somatycznym, psychologicznym i społecznym, poprzez przeciwdziałanie czynnikom ryzyka.
Bardzo dużą rolę w przeciwdziałaniu agresji jest edukacja – wykłady, ulotki, kampanie w TV, radiu i Internecie. Prewencja pierwszego stopnia, to głównie kampanie uświadamiające zjawiska przemocy w rodzinie. Można również:
- uświadamiać młode osoby, żeby unikały przemocowych partnerów, gdy już w narzeczeństwie wystąpił przypadek agresji,
- apelować o zmianę poglądów, jeżeli są np. rasistowskie, seksistowskie itp., i obrażają godność człowieka,
- unikać partnerów, którzy chcą dzieci karać „klapsem w pupę”,
- uczyć przyszłych rodziców jak wychowywać dziecko bez użycia kar,
- uświadamiać, jak bardzo zgubne dla rodziny mogą być nałogi – alkoholowy, narkotykowy itp.,
- unikać i zwalczać normy „gloryfikacji” przemocy, np. w filmach, które służą rozrywce,
- włączyć rodzinę i lokalną społeczność w pomoc ofiarom agresji.
Powyższe czynności mają za zadanie uświadamiać społeczeństwo, że przemoc domowa jest zła i należy unikać jej za wszelką cenę. Mają one charakter długofalowy.
Przeciwdziałanie przemocy drugiego stopnia polega na działaniach skupiających się na natychmiastowej reakcji na przemoc, np. pomoc lekarska, psychologiczna oraz, co jest znacznie trudniejsze, na przewidywaniu gdzie i w jakim stopniu dochodzi do agresji. Pomagają w tym różne techniki badawcze: pracownicy służby zdrowia lub pracownicy socjalni mogą obserwować rodzinę pod względem ryzyka wystąpienia przemocy. W tym celu opracowuje się metody prewencji, przeprowadza się odpowiednie szkolenia pracowników socjalnych i służby zdrowia oraz opracowuje się strategie interwencyjne, które pomogą w zapobieganiu agresji. Takie szkolenia przeprowadza między innymi Instytut Prewencji Przemocy w Warszawie.
Ryzyko przemocy wzrasta, kiedy np. w domu nadużywa się alkoholu, występuje bezrobocie itp. Należy jednak pamiętać, że nie jest to norma. Przemoc domowa może zachodzić również bez logicznego uzasadnienia. Cele prewencji drugiego stopnia są następujące:
- zmniejszenie częstości występowania przemocy domowej,
- ograniczenie czasu trwania agresji,
- zmniejszenie czynników, które do przemocy doprowadziły.
Przeciwdziałanie przemocy domowej trzeciego stopnia to działania skupiające się na długotrwałym procesie w ślad za aktem przemocy, np.: rehabilitacja, reintegracja, praca nad redukowaniem traumy i niesprawności, udział w terapii dla ofiar lub sprawców przemocy itp. Niestety, dla wielu ofiar domowej agresji jest to długa i ciężka droga „do normalności.” Dlatego bardzo ważne jest, na co stale kładziemy nacisk i o czym głośno mówimy, przeciwdziałanie przemocy już na poziomie pierwszego stopnia. My, jako społeczeństwo, powinniśmy stawiać na pierwszym miejscu dobro rodziny i najbliższych. Dlatego tak ważna jest umiejętność odczytywania odpowiednich sygnałów, jeżeli do przemocy domowej dojdzie i alarmowanie odpowiednich służb. Będziemy o tym nieustannie przypominać.